دا ناول په ۲۰۱۲ م کې مومند خپرندویه ټولنې له خوا چاپ او خپور شو. د پښتونخوا ځنګلونه تل د ګواښ سره مخ وي او په دې اړه یوه کیسه مې لیکله چې ډېره اوږده شوه. د سوات خونړیو پیښو او بیا د ۲۰۱۰ م سیلابونو د دې سیمې چاپیریال ته سخت تاوان رسولی دی.…
د پیښور سینما
د ۱۹ میلادي پېړۍ په پای کې په یورپ کې د عکاسي سره، خوځنده فلم هم وده وکړه. په هند کې لومړي خاموش فلمونه به د برطانوي پوځیانو لپاره راوړل کیده چې په یو ځانګړي کوټه کې يې ننداره کېده. په ۱۹۲۰ م کې په پیښورچاوڼۍ کې لومړۍ سینما جوړه شوه چې انګریز او هندي…
عناب
د زکام حکیمي دارو “جوشانده” به چا راوړه نو ماشومان به په انتظار وو چې کله به د جوشاندې پوړۍ خلاصېږي او ترینه یو یا دوه سرې بیرې راووځي. دغه بیرو ته به يې “عناب” ویل چې د خوړلو لپاره به مور رانه لوظ اخیستو چې جوشانده به هم څښو. عناب په هر ملک کې…
د بغرۍ داستان
په ۲۰۰۴ م په کابل کې ملالې راته د بغرۍ نوم واخيستو. ما داسې وګڼله چې کيدېشي د وړو جينکو لپاره به د بورقې په شان يو شې وي. خو هغې راته وضاحت راکړو چې يوه غټه ګول تيږه وي چې پکې هر هغه څه ټکيدلې شي چې ټکول غواړې. ما دغسې تیږې پخپل ماشومتوب…
د نوح کشتۍ
د ۲۱ پېړۍ په سر کې ځینو پلټونکو د ترکی ’ارارات” غر د پاسه په تیږه کې د یوې لوی کشتۍ نښه وموندله. د یورپ کلیسا ځینو پادریانو وویل چې ممکن دا د نوح علیه السلام د کشتۍ نښې وي. د نوح علیہ السلام پیغمبر یو لقب “آدم ثانی” دی ځکه د ده په وخت…
شین
په پښتو کې “اسمان شین دی” هغه محاوره ده چې نور خلک پرې ملنډې وهي. شین واښه، شنې سترګې، شنه پاڼه او هغه میوه چې “شنې” نومېږي، ټول د خپل رنګ له کبله پیژندلې شي. خو د اسمان او سمندر رنګونو ته شین ولې ویل کېږي؟ دا ستونزه په ډېرو پرمخ تللو ټولنو کې هم…
ساول ډېر-ترېلي
په مردان کې ساول ډېر د کشان وختونو مهم ښار و چې د یوې غونډۍ چاپېره اباد شوې دی. د جمال ګړۍ نه ۴ کلومیټړ جنوب لویدیځ کې د تنګې درې دواړو غاړو ته وړې غونډۍ او پکې څمڅې له ورایه ښکاري. په ګڼو ځنګلونوکې د وحشي ځناورو له ویرې د تیږې د زمانې انسان…
نهرو او قبایل
دا عکس په ۱۷ اکتوبر ۱۹۴۶ م د رزمک په یوې جرګې کې واخیستل شو. یو سپین ږیری د پنډت نهرو مخې ته په قهر ولاړ دی. جواهر لال نهرو هغه وخت د هند خارجه وزیر و او صوبه سرحد ته د خپل سفر نه وړاندې يې پښتنو ملکانو او خانانو ته لیکونه وراستولې و.…
د بډه بیر پاڅون
په ۹ مې ۱۹۸۵ م د سره صلیب (ریډ کراس) نړي وال استاځې “ډیویډ ډیلا لارنټس” په اسلام اباد کې د شوروي اتحاد (روس) سفارت ته ورغلو. سفیر ته يې خبر ورکړو چې په ۲۷ اپریل “بډه بیر” کې ټول روسي قیدیان په یوې چودنې کې وژل شوي وو. د ۱۹۸۰ م راهیسې د صوبه…
ایاز او محمود
د ۱۱ میلادي پېړۍ په سر کې د غزني د سلطان محمود یو مریی (غلام) ایاز یو افسانوي اتل په شان شعر او ادب کې وستایل شو. “غلام بچه” د مرکزي ایشیا او ترکي کې هغه مرئیان وو چې د باچا په دربار کې لکه د نورو شهزادګانو يې ژوند کوو. د اس ځغلولو، جنګي…
ملا محمد جان او عایشه
د افغانستان شمال ته د مزار شریف د زیارت لپاره تلونکي یوه سندره زمزمه کوي. بیا که بریم به مزار ملا مامد جان سیر ګل لاله زار وا وا دلبر جان د لوی خراسان تمدن په ۱۵ او ۱۶ میلادي پېړیو کې تیموري ټبر له خوا پیاوړې شو. د سلطان حسین مرزا بایقرا،(۱۴۳۸- ۱۵۰۶م) د…
سنډېمن سیسټم
د بلوچستان صوبه جوړوونکي سنډېمن د پښتنو “جرګه” په بلوڅو کې هم رواج او د لیکلې قانون په توګه نورو افسرانو ته لار ښود په توګه پریښوده چې” سنډېمن سیسټم” نومېږي. د سکاتلینډ پوځي رابرټ ګروز سنډیمن، په ۱۸۶۱ م کې د پښتنو په سیمه کې په مختلفوعهدو کار په وخت د قبایلو جرګې سیسټم…
د آنند رام مخلص تاریخ
په ۱۹ پېړۍ کې انګریزانو د هند نه لوی شمیر کتابونه برطانیې ته یوړل. په تیرو ۲۰۰ کالو کې دغه په لاس لیکل شوي اسناد، انځورونه او لیکونه د ګوتو په شمېرڅو څېړونکو لیدلي او ګټه يې ترې اخستې وه. اوس په برټش لایبرېري کې پروت “ډېلي پرشین کلکشن” د ډیجیټل کیدو نه وروسته د…
د سلیمان غرونه
د هندوکش غرونو جنوبي لړۍ زابل، کندهار، پکتيا، وزيرستان، ډيره اسمعيل خان، شمالي بلوچستان او د پنجاب جنوب لويديځ پورې غځيدلې دي. دا جنوبي غرونه د پکتيا شمال نه د ګرديز شمال ختيځ کې د سپين غر سره يو ځاې شي. د غرونو دغه لړۍ “کوه سلیمان” نومېږي چې هره څوکه يې خپل نوم لري.…
د کیرالې قتل
په ۲۰ اپریل ۱۹۷۹ م د کونړ ولایت د کیرالې کلي ۱۲۶۰ بې وسلې کسان د ملي پوځ له خوا ووژل شول. کیراله (کي+راله) چې ځینې خلک يې اوس “کرهاله” او “کیرهاله” لیکي، د هندوکش په لمنه کې د کونړ سیند د یوې څانګې په اوبو خړوبېږي. دغه کلي نه یوه پخوانۍ لاره د “رغنۍ”…
رام تخت
په هند کې د امرنات غار نه وروسته د سوات د ایلم غر تر ټولو لوړه څوکه رام تخت د برهمني دین یو سپېڅلې ځای ګڼلې شي. د زمکې نه ۹۲۰۰ فټ لوړ دغه غر د “جوګیانو سر” په نوم هم مشهور دی. هندوان باور لري چې د دوی سپیڅلې مشر رام چندر جي ۳…
د هرات شیشه
له ۲۰۰۴ م راهیسې زه د هرات د نیلا شیشې ګیلاسونه، لوی کاسې، ګلدان، فیروزي چیني دان او شیردان، وړې پیالې او دغسې نور توکي اخلم او ملګرو ته يې ډالۍ کووم. دغه لوښی چې پکې بوړبوړکۍ ښکاري، ځانګړې وي. شیشه د تیږې د زمانې انسان هم پیژندله ځکه دا د اورشیندي غرونو په لمنو…
چیلم
د پښتنو حجرې د چیلم نه بغیر نیمګړې وي. د چیلم توری د هندي نه نورو ژبو ته کډه وکړه. په اصل کې خو چیلم د چرسو لپاره کارول کېدو. سادهوانو او لغړو به د نیچې (نچې) په یوه ټوټه په سکاره ایښي د بنګو دانې یا د چرس لوګی به خلې ته (کش) راښکلو.…
د نارنجي جنګ
په مې ۱۸۵۷ م کې د هند د میرټ په چاوڼۍ کې د هندي عسکرو بغاوت انګریزانو له خوا د “غدر”(میوټني) په نوم یادېږي. هغه محال برطانیې په نوښار او مردان کې خپلې چاوڼۍ جوړې کړې وې خو د پښتنو سیمې لا هم د دوی په کنټرول کې نه وې. که افغانستان غوښتلې نو په…
یو-۲
د روس او امریکه ترمنځ ” سړه جګړه” (کولډ وار) د بده بیرې نه پېل شوه. په ۱۹۴۹ م کې شوروي اتحاد (روس) د پاکستان لومړي وزیراعظم لیاقت علی خان ته بلنه ورواستوله. امریکه دا نه غوښتل او دی يې مجبور کړو چې بل کال د مې په میاشت کې امریکه ته لاړ شي. هلته…
مدهو بالا او عطاءالله
په ۱۹۵۲ م کې د بمبۍ فلمی میلې ته د هالي ووډ نامتو ډایریکټر”فرینک کېپره” هم ورغلې و. د یوې مجلې په مخپاڼه ده د مدهوبالا تصویر ولیدو نو ښکلا ته يې حیرانه پاتې شو. د ملاقات لپاره کور ته يې لاړو نو هغه ورته د یو ستوري په شان ښکاره شوه. د هغې پلار…
Recent Comments