د کاغان سیف الملوک جهیل په اړه د ځایی خلکوروایت دی چې د څوارلسمې سپوږمۍ په شپه د اوبو له منځ نه سیف الملوک او بدرۍ جمال په یو سپین اس ناست راووځي. سیف الملوک د کوم ځای شهزاده و، معلومه نه ده خو یوه شپه بدرۍ جماله ښاپېرۍ يې په خوب کې ولیده. د…
ابو مسلم خراساني
تاریخ وایی چې که ابو مسلم خراساني نه وای نو ممکن عباسیان واک ته نه وای رسیدلې او “امیه خلافت” به پاتې وای. په اوومې میلادي پېړۍ کې د امیه خلافت په ضد د پيغمبر(ص) يو تره حضرت عباس د کړوسي امام ابراهيم سره خلک راټول وو. بیا شا و خوا ۷۰ کاله ددوی د…
هاتي دره
د مالاکنډ او د مورې غرونو په منځ کې یوه دره او بانډه د “شاه کوټ” په نوم مشهور دي. ددې بانډې په جنوب لوېدیځ کې د زلم کوټ (زلمی کوټ) سره نزدې “هاتي دره” (پیل دره) ده. دا د غرونو په منځ کې ۶ میله لاره تنګه لار ده چې پلن والې يې ۷…
په پښو پریوتل
په دغه عکس کې یو سپین ږیرې، د افغانستان پخواني باچا ظاهر شاه پښو ته لاس وړي. دوه کسان چې یو يې ممکن د باچا باډی ګارډ وي، هغه له دې منع کوي. باچا پخپله هم ورته لاس غځولې دی چې دا کار ونکړي. د چا پښو ته ټیټېدل د هغه کس درناوی ګڼل کېږي.…
سېفو
د لرغونې یونان شاعره سېفو د ښځې د مینې مخ کښ ګڼل کېږي. په ۳ او ۴ ف م کې یونان او مصر کې د “سېفو” شعرته به ځوانان لیواله و. سېفو د “لیزبوس” جزیرې “مایټیلین” ښاریه کې د ۶۳۰ ق م شا و خوا یوې شته منې کورنۍ کې زیږېدلې او د ۷ کالو…
جمامه
جمامه یا جومیا په افغانستان کې “ترتیزک” نومېږي. د دې پاڼې پلنې او لږ ترخې وي نو د نور ساګ (سابه) لکه شړشم او پالک سره یو ځای پخوي. جمامه د ګوپي (ګلپي) د ټبر بوټې دی چې په یو نیغ کاسني ډنډر ولاړ، څانګې نه لري او پاڼې يې لږ سپین بخن وي. د…
فیسبوک او محرمیت
د یوې وړې کیمرې لپاره مې په انټرنیټ کې لټون وکړو. د هرې کیمرې د تصویر سره د دې ځانګړنه او بیه هم لیکلي وو. دغه لټون ۱۵ مینټه و خو کله چې د خپل فیسبوک پاڼه مې پرانسته نو پرله پسې د کیمرو خرڅونکو پاڼې را ښکاره شوې. په اي- میل کې هم د…
ټانګه
د ۱۹۶۷ په اوړی کې د ښوونځي له خوا یوې ډلې سره غرونو ته تللې وم. یوه میاشت د جینکو په “ګایډ کیمپ” کې ژوند نه وروسته په بس کې راولپنډۍ او د هغه ځای نه د شپې ټرین کې پیښور ته روان شو. په هغو ورځو کې مو کورکې ټیلیفون نه و او د…
د عمر جان واده
په ۱۹۱۰ م کې د امیر عبد الرحمن د کشر زوی، محمد عمر (عمرجان) د واده د جشن حال یو انګریز او میرمنې يې پخپلو یادښتونو کې ولیکل. که څه هم عمرجان د مختلفو مینځو نه ۹ (نامشروع) اولادونه زېږولي وو خو دی د ۱۹ کالو شو نو مور ورله دوه ښځې وغوښتې چې په…
سینځل
د سرو بیرو رنګ، شکل يې د زیتون او چې وې خورې نو د خوږو وچو اوړو خوند لري. سینځل په اروپايي ژبو کې روسي زیتون یا “اولیسټر” نومېږي. په فارسي کې سنجد، په چترالي کې “سنجور” په بلتي کې “سارسنګ” په ګیلګتي کې “غونډاور” او په شینا کې “ګونېر” نومېږي. دا د زیتون د…
جان بوېن
په ۱۹۸۶ م کې مې د یو انګریز شپږ کیسې پښتو ته د ژباړلو وروسته د بی بي سي ایډنبرا سټوډیو کې ریکارډ کړې. بیا یو کانفرنس لپاره لندن ته لاړم نود پښتو څانګې مشرګورډن ایډم “بش هاوس” ته وروبللم. هلته مې د کیسو لیکوال “جان بووېن” ولیدو. د خیبر درې د یو تصویر په…
یورانیم
په ۱۸۹۶ م کې فرانسوي فزیک پوهه، هنري بیکرل یوه زیړبخن تیږه د خپل میز په دراز کې کیښوده. هلته دعکس یوه دړه (نیګیټو) په کاغذ کې پوښلې پرته وه. څو اوونۍ وروسته بیکرل، د دړې نه عکس چاپ کړو نو هغه ځای ورباندې د رڼا وړانګې ښکاریدې چې تیږه ورسره لګیدلې وه. دی حیرانه…
د تیراه جنګ
دغه جنګ د انګریز پوځ او د قبایلو ترمنځ د ۱۸۹۷ م په نیمایی کې پېل شو او د بل کال تر سپرلي روان وو. د تیراه لام او د تیراه غزا په نوم هم مشهور دي. په ۱۸۷۹ م کې د افغانستان امیر او برطانویانو تر منځ د ګندمک تړون له مخې خیبردره د…
جغ او جغونډی
تاسو کې ډېر به اوس جغ نه پېژني. ځکه چې “کولبه” يې نه ده لیدلې. كه کولبه هم نه پېژني نو غنم او جوار يې نه دي لیدلي. او اوړه نه پېژني ځکه تیاره ډوډۍ (برګر) له بازاره راوړي. که څوک جغ نه لږ خبر دی نو هغه بیا جغونډی نه پېژني. د پښتو دغه…
علامه مشرقي
” که مسلمان يې! نو ریاضي زده کړه.” دا د علامه عنایت الله خان مشرقي مشهوره جمله وه. ده د هند وېش د انګریزانو یو سازش ګڼلو او د خپلو افکارو لپاره څو وارې جیل کې بند شو. عنایت الله خان په ۱۸۸۸ م کې امرتسر کې وزیږېدو. پلار يې د “وکیل” په نوم…
د بدلون کتاب
د چین تر ټولو پخوانی کتاب چې پکې د ۲۵۰۰ کلونو نه زیاتې مودې تاریخ او تبصرې لیکلي دي، “آی چینګ” یا “آی جینګ” نومېږي. دا کتاب د ۱۰۰۰ او ۷۵۰ ق م ترمنځ د چین په لوېدیځ کې د “ژو” سلطنت د مذهبي چارو رهنما و. د ۵۰۰ ق م نه تر ۲۰۰ ق…
یوناني تهېټر
زمونږ رهنما به تل دا تجربه کوله. د ایتهنز نه علاوه نورو ښارونو کې هم راته به يې وویل چې د تهیټر وروستۍ لیکې ته ورشۍ. یو کاغذ يې په لاسونو کې و مروړلو نو د هغې شغارې به اوریدی شو. ان تر دې چې د یو کس د ساه غږ مو هم اوریدلو. د…
دلبرجین
د بلخ ولسوالۍ نه ۴۰ کلومیټر شمال لوېدیځ کې د یو پخواني ښار کنډوالې لږو خلکو لیدلي دي. په ۱۹۶۹ م کې روسي او افغان لرغون پوهانو د آقچې سیند نه ۲۰ کلومیټر شمال ختیځ په جوزجان ولایت کې هغه سیمه وسپړدله چې ” دلبرجین” نومیده او تر ۱۹۷۷ م دلته د دوو زرو کالو…
بخت نامه او امیرجان
دا ځل د څلرم بارک په ځای په دوېم بارک کې وم. دلته یو سړی زما په خوا کې په وټله اوسېده. امیرجان نومېده، د ژوب د کلا سیف الله کاکړ و. په سر کې خو به ځکه زما ورته زیات پام و چې ده ته يې په جېل کې سرې جامې ورکولې چې د…
شامي پیر
د ۱۹۳۸ م جون په ۳۰ د وزیرستان “کاڼيګروم” د انګریزانو پوځ کلابند کړو. د یوخانقاه نه يې ځوان پیر ورسره په پوځي ګاډي کې کیناستو او د کوهاټ هوای ډګر ته لاړل. دغه کس څو اوونۍ وړاندې د هند په خاوره قدم ایښې و او په قبایلو کې د “شامي پیر” په نوم مشهور…
مېچن
هغه لور چي د بانډې وي، نه پوهيږي په خبره، وي جاهله سخا خيرنه، چيته غټه سر ببره، بې ادبه، بې نمكه، د مېچن او د غوجلې، نه خوله وره ساده ګوټې، د جارو او د خزلې سمندرخان سمندر په دغه شعر کې د داسې جینې تعریف کړې دی چې د ورځې په کارونو کې…
Recent Comments