په سیستان او خراسان کې د عباسي خلفاو له خوا د ۸۶۱ م څخه تر ۱۰۰۲ م صفاري ټبر حاکمیت لرلو. په ۸۴۰م کې د زرنج په “قرنين” كلي كي د لیث نومې یو مسګر (صفار) زوی یعقوب وزیږېدو. په تنکي ځوانۍ کې دی د “عيّار” ډلو سره مله شو چې د حکومت باغیان وو. […]
په عربي تاریخونو کې د چا نوم سره د هغه کس د پلار، نیکه او غورنیکه نومونه یادول ضرور وو. د دې لوی سبب د نوموړي مشخص کول وو ځکه په هغه نوم به نور کسان هم وو. بله دا چې ځینو ماشومانو ته به د نیکه یا غور نیکه نوم ورکری کیدو. که ماشوم […]
د ۲۰ پېړۍ له پېل، د هند روڼ اندو د انګریز نه خپلواکۍ لپاره یو پوځي کیمپېن ته لاره هواروله. په ۱۹۱۶م کې د بغاوت هغه وخت افشاء شو چې په وریښمن ټوکر لیکنې د انګریز لاس ته ورغلل. د هندوستان په دیوبند مدرسه کې شیخ الهند مولانا محمود الحسنؒ د”ثمرۃ التربیہ” سیاسي ډله وروسته […]
په مارچ ۲۰۲۲م کې د صوابۍ یو وړوکي کلي ” باهو ډېرۍ” لیدو ته ورغلم. د وچو او تورو غرونو په لمنه کې د خاورو یوه غونډۍ نیمه کنستل شوې وه. د کچه سړک په غاړه د ودانیو بېخ او څو پوڼۍ لیدل کیدې. د دې بلې غاړې ته د یو ناست بودا مجسمه رابرسیره […]
د هندوستان په اتر پردیش صوبه کې “چونار”(چنار) یو مشهور تاریخي ښار دی. هرکال په زرګونو خلک هلته د “شاه قاسم افغان” زیارت له ورځي. شیخ قاسم غوریه خیل د محمد ذاهد زوی په ۱۵۴۹م کې د پیښورسره نزدې په “بوډنۍ” کلي کې وزیږېدو. د ده نیکه خواجه میرداد یوعالم او زیارت يې په باجوړ […]
“سانسکرت د يوناني ژبی نه زياته مکمله، د لاطين نه پراخه او د دواړو نه زيات په لطافت، سوچه کړی شوی ده.” دا خبره د ختیځو ژبو نامتو عالم ویلیم جونز په ۱۹ پېړۍ کې وکړه. سر ویلیم جونز، په ۱۷۴۶م کې د لندن کې وزیږېدو او د ۳ کالو و چې ریاضي دان پلار […]
عبد الصمد خان اڅکزی د ښوونځی خلاص کړو خو، ” د ژوند په یوه لار هم نه وم خبر ځکه علم مې ټول کتابي و.” د ۱۹۳۰م په لسیزه کې د بیوروکراسي حال يې په لومړي ځل ولیدو. دی وایی چې تر هغې زمونږ کورنۍ کې جنګونه او نالښتونه نه وو. خلک په سرکاري دفتر، […]
په ۱۹۲۰ م کې ایران د سیستان یو ښار ته د “زابول” سرکاري نوم ورکړو. تاریخي ذابل اوس په افغانستان کې دی چې ۲۸ في صده زمکه يې هواره او نور ټول غرونه دي. د سیستان زیاته خاوره د زابل سره وه او فردوسي په شاه نامه کی زابلستان او سيستان په یوه مانا کارول […]
د پیغمبر ګل کاسني (اودي) رنګ او پاڼې په منځ کې زیړ یا سپین خال لري. په لاطیني کې دا د ” وایولا” کورنۍ ګل دی چې شا و خوا ۶۰۰ مختلفو رنګونو کې پیدا کېږي. خلک يې د “پېنزي” په نوم هم پېژني. د “وایوله” بوټې د زړی نه وده کوي او په یوه […]
پخوا د پښتنو په هر کور کې به یو څوباړی ( سوباړی) یا تپڼی ارو مرو موجود و. دا د لمدو جامو د ټکولو یو ساده لرګین کوتک و چې یوه خوا يې نرۍ او بله پلنه وه. پخوا به عامو خلکو سره به د جامو یوه جوړه وه. لږ پېسه دار به دوه جوړه […]