عراق او پښتانه

په ۱۹۲۰م کې د پښتونخوا مخه ور مشرانو د برطانوي حکومت له خوا دا لیک تر لاسه کړو. په پښتو لیکلی، دا پاڼه د تاریخ یو مهم پړاو په ګوته کوي او متن يې داسې دی. ” په نامه د خانانو رئیسانو صوبه سرحدے شمال مغربی شمالی. پس د سلام. صاحب چیف کمشنر بهادر نه […]

ویلنټاین یا مینه

د نړۍ په ډېرو ملکونو کې د میلادي کال فروري له پېل څخه، د مینې د نښو بازار تود شي. د دې میاشتې ۱۴ نېټه د مینې ورځ ګڼلی شي خو تاریخچه يې لږو خلکو ته معلومه ده. د لرغوني روم پوځ ډېرغښتلی، خو د قانون تر مخې، واده به يې نشو کولی. د دریمې […]

د پښتنو جهاد کتاب

دا کتاب په ۲۰۲۲م کې د مومند خپرندویه ټولنې له خوا په کابل کې چاپ شوی دی. “د پښتنو جهاد کتاب” په هغو پیښو رڼا اچوي چې په نولسمې پېړۍ کې سیکان په پښتونخوا کې برلاسي شول. د هند د برېلي څخه سید احمد د څو سوو مجاهدینو سره په یوه لویه لاره، کندهار، کابل […]

ډیورنډ او ډیورنډ

د ډیورنډ په نوم دوه انګریزان د پښتونخوا په تاریخ کې لاس لري. یو يې پلار هنري ماریان ډیورنډ او بل د ده زوی هنری مورټمر ډیورنډ دی. ماریان ډیورنډ د برطانوي سپاره پوځ افسر، میجر هنري پرسي زوی و چې په اتلسمې پېړۍ کې د نپولیان سره په جنګونو کې قید شو. هلته یوې […]

کشمیري چای

په ژمي کې د پیښور ښار په کورونو کې به خوږې ګلابي رنګ “شیرچای” جوړیدې. دا به په کاسه کې خلکو څښل او کله کله په سر به يې پیروی هم پروت و. د میلمنو لپاره به يې شیر چای ډېر په اهتمام، دوو لویو چینکونو کې راوړل. په یو کې خوږې او بل کې […]

کاکاجي

د شلمې پېړۍ لیکوال او د انګریز مخالف، صنوبرحسین مومند په ولس کې د ” کاکاجي” په لقب مشهور و. ده مهابت خان جومات امام، عبد الرحیم پوپلزي تراغیز، د اسلام ژوره مطالعه يې وکړه. د شاه ولی الله له تعلیمات اغیزمن شو او بیا د ده یو کتاب يې په پښتو وژباړلو. دی په […]

ذوالقرنین

په عربي کې ذی القرنین یا ذوالقرنین مانا “هغه چې دوه ښکرونه لري” کېږي. تر ۲۰ پېړۍ مورخینو په اندازه، ذوالقرنین د مقدونیې اسکندر و ځکه هغه د یورپ او ایشیا لویه برخه فتح کړه. خو د اسلامي عالمانو په نظر اسکندر بت پرست او ذوالقرنین مسلمان و. دوی وایی چې په ټولې نړۍ څلورو […]

اشک دان

په قدیم یونان او روم کې دا دود و چې د یو مړي د ویرژنو خپلوانو اوښکې به د خاورې یا شیشې په یو وړوکي بوتل کې راټول کړل. بیا به دا په قبر کې مړي سره د ډالۍ په توګه خښول. په فارسي کې د ” اشک دان” نوم هغه وړوکي بوتل لپاره کاریدو […]

د غوري شناخته

د اسلام اباد نه ۷۰ کلوميټرجنوب ختيځ کې د جرنیلي سړک په یوه تخته ” مقبره شهاب الدين محمد غوري” لیکلي دي. په ۲۰۰۲ م کې نوميالي ساينس پوهه ډاکټر قديرخان (غوري)، په هندوستان کې د لومړۍ اسلامي حکومت بن سټ ایښونکي د دې باچا د قبر شناخته جوړه کړه. په ۲۰۰۸ م کې د […]

غټې وریژې

د اشنغر خلک اوس غټو وریژو ته د پښتو په ځای د اردو نوم اخلي. ” موٹا چاول” دا هغه وریژې دي چې کورمه وال- بیګمۍ او ډنډکۍ په نومونو هم مشهور دي. د پلاو په پرتله د وریژو دانه يې خټه شوی وي نو د پیښور او کابل خلک ورته ” شوله” وایی. د […]