د ۷ پېړۍ (امیه) عربان “چارباغ” د جوړولو شوقیان وو. دوی به یوه ټوټه زمکه په ۴ برخو وېشله او په منځ کې به يې تالاو و. هم دغه جوړښت مسلمانانو اسپانیې ته هم یوړو. د ۱۶ میلادي پېړۍ په سر کې کله چې بابر په هند کې خپلې پښې ټینګې کړې نو په دې…
جوړښت
د غزني څمڅې
د ۲۱ میلادي پېړۍ په سر کې کله چې د نړۍ لرغون پوهان د بامیانو ماتې مجسمې او نور تاریخي اثار پلټل، د اطالوي پوهانو یوې ډلې د غزني په څمڅو څېړنې کولې. دوی لومړی “نی کلا” ته ورغلل. د عربانو د حملو په وخت دا غار او کلا د زابلستان د واکمنو پناه ځاې…
د پلوسۍ ګومبد
د پیښور لویدیځ کې د پوهنتون شا ته، یو لوی میدان کې جوړه ګومبده، خیبر درې ته تلونکو قافلو د لارې یوه نښه وه. د خوړ پر غاړه، ګومبد ته نزدې کلی په ولس کې د “پیرانو پلوسۍ” په نوم شهرت لري. یو وخت دغه ګومبد د لنډي کوتل په اور ګاډي کې سپارو هم…
د جمرود کلا
د پیښور نه ۱۷ کلومیټړ لویدیځ کې د “باب خیبر” شا ته پخوانۍ کلا سیکانو جوړه کړې وه. شا و خوا ۲۰۰ کاله پخوا جمرود په لویه دشته کې د یوې چینې پرغاړه به قافلې ایسارېدی. د نولسمې میلادي پېړۍ له پېل سره د مهاراجه رنجیت سنګ تکړه سالار سردارهری سنګ نلوه، د پښتونخوا مهم…
چکري مناره
د کابل نه ۱۶ کلومیټر جنوب ختیځ کې ۲۸ نیم میټر لوړه چکري مناره د کشان سلطنت د اوج یوه نښه وه. دا د لومړي میلادي پېړۍ په وروستیو او دویم میلادي پېړۍ په شروع کې له خښتو او پلستر جوړه شوه. د کابل د شمال نه تر جنوب ۶۰۰ میټر لوړ د غونډیو سلسله…
د هرات شیشه
له ۲۰۰۴ م راهیسې زه د هرات د نیلا شیشې ګیلاسونه، لوی کاسې، ګلدان، فیروزي چیني دان او شیردان، وړې پیالې او دغسې نور توکي اخلم او ملګرو ته يې ډالۍ کووم. دغه لوښی چې پکې بوړبوړکۍ ښکاري، ځانګړې وي. شیشه د تیږې د زمانې انسان هم پیژندله ځکه دا د اورشیندي غرونو په لمنو…
شیر شاهي سړک
دغه لوی سړک د پټنې نه تر پیښور شا و خوا ۲۶۰۰ کلومیټر اوږد او د هند ۸ لویو ښارونو نه تیرېدو. انسان کله چې د خپل تګ لپاره د اس او د غویی یا خرو په وسیله د لرګي ګاډی او تانګې جوړې کړې نو هم هغه وخت د لارې د پخولو انتظام هم…
د بیدِل قبر
په ۱۸۵۷ م کې د انګریز خلاف پاڅون (غدر) نه وروسته انګریزانو د غچ اخیستو لپاره د زاړه ډېلي نه بهرټول ځایونه ړنګ کړل. د جمنا سیند دواړو غاړو ته هدیرې او کورونه يې وران او د ګوتو په شمېر تاریخي ودانۍ پخپل ځای پریښودل. د بیدِل په شان د ډېرو مشهورو خلکو قبرونه ورک…
یوناني تهېټر
زمونږ رهنما به تل دا تجربه کوله. د ایتهنز نه علاوه نورو ښارونو کې هم راته به يې وویل چې د تهیټر وروستۍ لیکې ته ورشۍ. یو کاغذ يې په لاسونو کې و مروړلو نو د هغې شغارې به اوریدی شو. ان تر دې چې د یو کس د ساه غږ مو هم اوریدلو. د…
ګردنر لوښي
ګلابي، اناري یا نیلا رنګ چیني لوښي اوس هم د افغانستان په ډېرو کورونو کې شته چې په بیخ کې يې په فارسي “ګردنر” لیکلي وي. خلکو به روسي لوښي بلل. د روس لومړۍ چیني لوښو کارخانې په ۱۷۴۴ م کې سینټ پیټرزبرګ کې کار پېل کړو چې یواځې شاهي ټبرلپاره يې کار کوو. په…
Recent Comments