د ۱۳ پېړۍ دغه فیروزی جام (جګ) له بامیانو وموندل شو چې یو لاسکی ( لاستی) لري. د ګچ (مهین خټې) څخه جوړ په دغه جام د کولال په لاس ښکلی نقاشي شوی ده. د دې لاستی ساده، پر غاړکۍ يې قراني آیتونه او په خېټه تاو راتاو څانګې نقش دي. په ښکاره دغه نقشونه […]
په ۱۹۶۰م کې د مومندو “ریګي” کلي یو واده ته ورغلی وم. د هغه لوی کور بهر حجره او دننه یوې لوی کوټې کې ښځې ناستې وې. یو خوا ته په چت کې سوری او د لرګو پارسنګ ( زینه) ورته اړم و. کله نا کله یوه ښځه به ورته وختله او د چایو سوچه […]
د هند په هریانه صوبه کې د حصار فیروزه دفاعي کلا ۱۴ میلادي پېړۍ په نیمایی کې فيروز شاه تغلق په امر جوړه شوه. شا و خوا ۳۰۰۰ کاله پخوا دا ځای “ایسوکارا یا ایسوکاري” نومیدو چې د ” سرسوتي” سیند پر غاړه اباد و. په ۶۰۰ ق م پېړۍ کې نامتو ژبپوهه پانیني دا […]
د پیښور صدر په لویو باغونو کې یو ښایسته دوه پوړیزه کور په ۱۷ پېړۍ کې د مغلو نامتو مهندس علي مردان استوګنځای و. دی یو وخت د پارس د صفویانو له خوا د کندهار حاکم و چې مغلو ته تسلیم شو. بیا د کابل ګورنر شو نو ژمې به يې پیښور کې تیراو. د […]
شا و خوا ۱۰ زره کاله پخوا د سمڅو( غارونو) انسان د سیندونو او چینو پر غاړه د اوسیدو لپاره ځان له کورونه جوړ کړل. کله چې دا يې معلومه کړه چې د زمکې لاندې هم اوبه موجود وي نو د سیندونو نه لیرې يې کوهیان کنستل. کله کله د لوړو غرونو څخه بهیدونکو چینو […]
ناوه او ترناوه د پښتنو خټو کورونه د باراني اوبو د ویستلو لپاره په چت “ناوه” ( تلفظ لکه تازه) ضرور لري. په جنوبې پښتونخوا کې ورته ” ترناوه” وایی چې د یو ” بېرلۍ” یا پایپ په واسطه اوبه بهر وباسي. پخوا به ناوه درې ته هم ویل کیده چې څو سیمې د ” […]
د وژل شوي دشمن نه سر پریکول او دا نندارې ته ځړول پخوا د نړۍ هر ګوټ کې رواج و. په یو ښار حمله کول، د ولس وژل او بیا د دوي له سرونو (کله) مینار جوړول جنګي پالیسي وه. هدف يې په ولس کې وېره خپرول وو چې نور مخالفت ونکړي. په ۱۳۰۰م کې […]
د مرکزي ایشیا یو پخوانی قالین چې تر اوسه پاتې دی، په ۵۰۰ ق م کې جوړ شو. د ساکای کوچیانو د تمدن دا نښه په ۲۰ پېړۍ کې د قزاقستان د التای غرونو “پزیرېک” په یوې هدیرې کې رابرسیره شوه. له ۶ تر ۴ ق م پېړۍ ساکای قامونو خپلو مړو سره د ژوند […]
مسجد سلیمانیه د عثماني سلطنت نامتو ” معمار سینان پاشا” (۱۵۸۸م ومړ) په لاس جوړ شو. سینان په ۱۵۳۰ م کې د ترک سمندري ځواک ” امیر البحر” و. ده به پوځي ودانۍ او پلونه جوړول خو بیا د ښایسته جوماتونو معمار شو. د ده جوړښتونه، د القدس ګومبد، د مکې مدرسه، د حلب او […]
د ترکي” ایزنیک” کاشي خښتې (سیرامیک ټایلز) تاریخ ډېر پخوانی دی. په ۵۰۰۰ق م کې د اناطولیا لویدیځ ښار ایزنیک ” نایسیا” نومیدو. هلته د برونزو په دوره کې کلال به په خټینو لوښو ګلونه او پاڼې جوړولې او بیا به يې په اور کې پخول. د دې هنر د پرمختګ سره کلال لوښې وچولو […]