د هندوکش غرونو جنوبي لړۍ زابل، کندهار، پکتيا، وزيرستان، ډيره اسمعيل خان، شمالي بلوچستان او د پنجاب جنوب لويديځ پورې غځيدلې دي. دا جنوبي غرونه د پکتيا شمال نه د ګرديز شمال ختيځ کې د سپين غر سره يو ځاې شي. د غرونو دغه لړۍ “کوه سلیمان” نومېږي چې هره څوکه يې خپل نوم لري. […]
د ۲۰۰۲ م راهیسې یو تجارتي کمپنۍ، د سیټیلایټ (سپوږمکۍ) په مټ، د افغانستان په لکونو عکسونه پوځي افسرانو د لیدو لپاره اخیستل. شا و خوا ۱۲ کاله وروسته، د شکاګو پوهنتون څېرونکې “جیل شټاین” څرګنده کړه چې په دغو عکسونو کې د افغانستان لرغونې سیمې د پوهانو لپاره د معلوماتو یوه سرچینه کیدېشي. هغې […]
په ۱۸۹۶ م کې فرانسوي فزیک پوهه، هنري بیکرل یوه زیړبخن تیږه د خپل میز په دراز کې کیښوده. هلته دعکس یوه دړه (نیګیټو) په کاغذ کې پوښلې پرته وه. څو اوونۍ وروسته بیکرل، د دړې نه عکس چاپ کړو نو هغه ځای ورباندې د رڼا وړانګې ښکاریدې چې تیږه ورسره لګیدلې وه. دی حیرانه […]
د زمکې په کچ چترال د صوبہ خیبر پښتونخوا ترټولو لویه ضلع (ولسوالي) خو د دې دغرونو یواځې ۴ فی صده زمکه کرهڼې او نور د خپلو شنو ځنګلونو لپاره نوم لري. د نیم میلین وګړو دغه سیمه په ځایی ژبه کې ” چھترار” تلفظ کېږی چې مانا يې “له پټي پریکړې” وي. خو د […]
په ۳۱ مې ۱۹۳۵ م نیمه شپه کې د کوټې د پوست افس دېوالي ساعت ستنې په ۲ بجې او ۳ دقیقو ودریدې. په نورو دریو مینټو کې زلزلې ښار په بل مخ واړو او شور زوږ په چیغو او ویر واوختو. هغه چې له ړنګو ودانیو ژوندي ووتل، د خپلوانو په لټون وو خو […]
د پښتو متل “مار چې ځوان شي نو ایلم غر ته ورځي،” ممکن حقیقت ولري. د سوات “ایلم غر” لوړه څوکه ” د جوګیانو سر” نومېږي چې ماران او چمچمار(ناګ) پکې ډېر وي. د یونان په تازیخ کې دا د ” آرونوس” په نوم یاد شوې دی. په ۳۲۷ ق م کې د مقدونيې اسکندر […]
د ۱۹ میلادي پېړۍ ترپای هم کوټه ( په جنوبي لهجه کواټه)، په شالکوټ مشهور وه. په ۱۸۷۲ م کې د انګریز پوځیانو سره مله “هنري بېلو” د خپل سفر په یادښتونو کې لیکي، “د سیستان پلازمېنه قلات او شالکوټ د دې (صوبې) وروستی سرحد دی…افغانان پخپلې ژبې کې کلا ته “کوټه” وايی. دا کلا […]
ډېره” د هند په ځینو ژبو کې د استوګنې ځای ته وایی. بلوڅان يې د کېږدۍ او کلي په مانا کاروي لکه ډېره بګتي(د بګتي خلکو میشتځای). په ۱۵ میلادي پېړۍ کې د مکران له ساحل بلوڅ کو چیانو د اباسین او د سليمان غر ترمنځ پراخې دښتې ته کډه وکړه. دوی د ملتان حاکم […]
له کوټې ۵۰ کلومیټر شمال کې د کوږک غره په لمنه کې پښین (پشین) د قافلو د دمې ځای و. په ۱۸۷۲ م کې هنری بېلو د یوې ډلې سره مله و او د پښین په اړه وايی چې، “د دې څلورمه برخه زمکه د سیدانو په لاس کې ده. دوی ډېر پخوا دلته میشت […]
درې ذره کاله پخوا آریايی مناجاتوکې د “کرومو” سپيڅلې سیند اوس هم خپله لاره نه ده بدله کړې. ددې سرچینه په سپين غرکې ده. د کرمې غرونو یوې خوا ته د خوست او پکتيا ولايتونه او بلې خوا د پاکستان قبايلي سيمه کرم ايجنسي پراته دي. د دې اوبه د جلال اباد نه ۸۰ کلوميټرجنوب […]