د پینځم ق م پېړۍ په نیمایی کې د اناطولیا په ” هیلي کارناسس” جزیره کې یو ماشوم” هېرو ډوټس” نومیدو. د دې ځاې خلکو د يونان پر ضد پاڅون وکړو نو هيروډوټس هم د نورو خلکو په شان “ساموس” نومې جزيرې ته کډه وکړه. په ځوانۍ کې هغه ميسوپوټيميا، فونيشيا او مصر نه علاوه، […]
د جولای ۲۰۲۳م په ۲۷ نېټه یو پخواني همکار راته د قطب خان آفاقي د فیسبوک پاڼې پته راکړه. هلته بې شمیره تصویرونه مې ولیدل چې په لویو تیږو نقاشي شوی وه. په ټولې نړۍ کې لرغونو انسانانو په تیږو نقشونه کیندلي او ځینې يې ۶۰ زره کاله پخواني دي. د پاکستان شمالي غرونو په […]
د عراق جنوب کې د ” اوروک – اور” سیمه د “زیګورت” یا الزقوره (جمع زقورات) ودانۍ لپاره شهرت لري. د اهرام په ډول جوړ ۶۰۰۰ کاله پخواني دا آثار د میسوپوټیمیا د تمدن تر ټولو پخوانۍ نښه ده. په ۲۰ پېړۍ کې دلته په خټینو خښتو، میخي خط د نړۍ لومړی لیکلی ژبه وموندل […]
مېخي خط (کونيفورم) یعني میخ په شان لیکنه په ۳۵۰۰ ق م کې د سومیریا خلکو ایجاد کړو. د دې لومړۍ بیلګې په ۳۱۰۰ ق م کې جنوبي میسوپوټیمیا ( د عراق او شام تر منځ) نه رابرسیره شول. دا په نړۍ کې د ژبې د لیکلو لومړی سیسټم ګڼلې شي. د خټو په وړو […]
دا مفکوره اوس غلطه ثابته شوی ده چې پښتون قام د بني اسرایل د لسو ورکو قبیلو یوه څانګه ده. د میلاد نه ۱۳۰۰ کاله پخوا یهودانو د حضرت موسا(ع) په مشرۍ له مصر کډه وکړه. د اندازو تر مخه د دوی شمیره پینځو زرو شا و خوا وه او په ۱۲ قبیلو يې وېشلي […]
په هندي کې “ګده”، انګریزي کې “مېس- کلب یا بلجن” د فارسي او پښتو ګرز (ګورز) دی. په سمڅو کې اوسیدونکو انسانانو په یو ګول تیږه به سورۍ کړه او د ونې کلک لرګی به يې پکې خښ کړو. دا یو ساده ګرز و چې د ځناورو د ښکار لپاره کاریدو. د انساني ژوند په […]
د ترکي اناطولیا په جنوب ختیځ کې یوولس زره (۱۱۰۰۰) کاله پخواني د تیږې د زمانې آثار تر ټولو پخوانی عبادت ګاه ګڼلی شي. دا ځای “ګوبیکلی تپه” (د ګول خېټې غونډۍ) نومېږي چې له زمکې ۵۰ فټه لوړه ده. هلته لومړنۍ سروی د استنبول او شکاګو پوهنتون لرغون پوهانو په ۱۹۶۰ م کې وکړل. […]
په ۱۹۲۰ م کې ایران د سیستان یو ښار ته د “زابول” سرکاري نوم ورکړو. تاریخي ذابل اوس په افغانستان کې دی چې ۲۸ في صده زمکه يې هواره او نور ټول غرونه دي. د سیستان زیاته خاوره د زابل سره وه او فردوسي په شاه نامه کی زابلستان او سيستان په یوه مانا کارول […]
ځینې خلک د انګلستان لرغونی قامونه وحشي او بې کلتوره ګڼي. دوه زره کاله پخوا د روم د حملې یو سبب هم دا و. خو د ۱۹۸۰م په لسیزه کې دا مفکوره غلطه ثابته شوه. برطانیه یوه جزیره او چاپېره ترې سمندر تاو دی. د میلاد نه وړاندې د دې جنوبي برخه کې دوه قامونه […]
د سیستان په دشتو کې د شګوغونډۍ هم سفر کوي. په سختې سیلۍ دا را والوزي او بیا په بل ځای کې راټول شي. دغو طوفانونو قافلې به تري تم کړل او یو ځای ” دشت مرګو” په نوم شهرت وموندلو. د هلمند سیند نه ختیځ لوري ته څو کنالونو (نهرونو) د دې میداني سیمې […]