د عربي هيوادونو ټولنه

جامعه الدوله العربيه چې په نړۍ کې د عرب ليګ په نوم شهرت لري، په منځني ختيځ او عربي هيوادونو کې يو اساسي سازمان بلل کېږي.
دغه سازمان د عربي هېوادونو، د عربانو د همغږۍ، د پياوړتيا او سېمې ته د هر اړخيز امنيت د برابرولو په موخه په ١٩٤٥ کال تاسيس شو.
دغه سازمان ټولټال ٢٣ غړي او څلور څارونکي لري چې د شمالي افريقا او منځني ختېځ د يو شمېر هېوادونو سربېره د فلسطين د ازادۍ غوښتلو غورځنګ يې په غړو کې راځي.
سره له دې چې له اسرايلو سره د مصر د پخلاېنې له کبله د دغه هېواد غړيتوب و ځنډول شو او د ټولنې مرکز تونس ته ولېږدول شو، خو لا هم د عرب ليګ اصلي مقر د مصر په پلازمېنه قاهره کې دى.

عرب ليک په ټوله کې څلور مهمې او اساسي څانګې لري چې شورا- د ګډې دفاع شورا- اقتصادي شورا- دارالانشاء- دي.
شورا.
د عرب دولتونو اتحاديه په ټوله کې د همدغې شورا له لورې رهبري کيږي چې د ټولو غړو هېوادونو له پلاويو جوړه ده. د شورا هر غړى يوه رايه لري او د شورا پرېکړې د رايو په اکثريت سره کيږي.
شورا په دوو کلونو کې يو وارې غونډه کوي خو د دولتونو د مشرانو لپاره د اړتيا پرمهال فوق العاده او بېړنۍ غونډه کولى شي. د رايو د اتفاق اصل کې له يوې خوا د عرب ليګ د دولتونو د يووالي واقعي څرنګوالى په ډاګه کوي او له بلې خوا د غړو هېوادونو ترمنځ د برابر حاکميت ښکارندويه ده.
د عرب ليک د تګلارې په اتمه ماده کې پرعدم مداخلې يا د نورو هېوادونو په کورنيو چارو کې پر نه لاسوهنې ټېنګار کړى دى.
د شورا اختيارات
دغه شورا د واک او اختيار له اړخه د عرب ليک تر ټولو ځواکمنه څانګه بلل کيږي.
شورا د دوو غړو په غوښتنې او يا هم د پرېکړه ليک په خپرولو اړوندې موضوعګانې ارزولى او څېړلى شي.
د ټولنې د بودېجې ټاکل او د ورځنيو چارو څارنه د دغې شورا نورې مهمې دندې دي.
شورا د عرب ليګ د غړو ترمنځ، د دوى او بهرنيو هېوادونو او نړيوالو سازمانونو ترمنځ د ستونزو په هواري کې د منځګړي رول هم لري.
له لويه سره عرب ليګ د امنيت او سولې د ټېنکولو له پلوه د ملګرو ملتونو سازمان ته ورته دى، خو يوازې يو او هغه هم لوى توپېر په کې دا دى چې دعرب ليګ هر غړى د دغې ټولنې پرېکړه ردولى شي.
د عرب ليګ شورا له ملګرو ملتونو، نړيوالو سازمانو او په ځانګړي ډول د افريقا ديووالي له سازمان سره د اړيکو د ټېنګولو او رغولو دنده هم پرغاړه لري.
د ګډې دفاع شورا:
دغه شورا په ١٩٥٠ کال د اقتصادي همکاريو د تړون په اساس رامنځ ته شوه چې مخامخ د عرب ليګ د شورا تر څار او نظارت لاندې کار کوي.
د ګډې دفاع شورا، د دفاعي سياست د تنظيم او نورو نظامي طرحو او پلانونو د جوړولو او وړاندې کولو دندې پر غاړه لري.
دغه شورا په ټوله کې د غړو هېوادونو د بهرنيو چارو او دفاع له وزېرانو جوړه ده چې د عرب ليګ دولتونو پر امنيت او ثبات د څار دنده لري.
دغه شورا په کال کې لږ تر لږه يوه غونډه لري خوبيړني غونډې هم کوي.
اقتصادي شورا.
دغه شورا هم د اقتصادي تړون پر اساس رامنځ ته شوى چې خپل کاري راپورونه مخامخ د عرب ليګ شورا ته سپاري.
په دغې شورا کې چې د عرب ليګ تر ټولو د لوړې کچې اقتصادي چارواکي په کې دي، د ټولنې د غړو ترمنځ د همکاريو د پراخيتا او پياوړتيا دنده لري. دغه راز د سيمه ايز امنيتي اقدام لپاره د پراخو سرچېنو د برابرولو مسوليت هم ورترغاړې دى.
شورا هر کال يوه غونډه کوي او پريکړې د ساده اکثريت له مخې کيږي.
د عربي ټولنې مالي سرچېنې تر ډېره د تيلو له اړخه د شتمنو عربو نطامونو لکه، سعودي عرب، کويټ، متحده عرب امارات او قطر له لورې برابريږي.
د عربي ټولنې ٣٥ فيصده نوره بودېجه، د ټولنې بې وزله او ګڼ ولسييز ملتونه لکه الجزاير، ليبيا، اردن، مصر، سوريه، لبنان او عراق ورکوي..
. دارالانشاء
د ارلانشاء له سرمنشي، د هغه له مرستيال او نورو اداري کارکوونکو جوړه ده.
دارلانشاء سياسي، اقتصادي، حقوقي، فرهنګي، مطبوعاتي، اداري، مالي، ټولنېز او د فلسطين ادارې او څانګې لري.
پر دې سربېره دارالانشاء د عرب د مطالعاتو موسسه، د کډوالۍ د غندنې اداره او د نشه يي توکو پر ضد د مبارزې ادارې هم لري.
د ارالانشاء د مخې ته شوو وړاندېزونو د برابرولو، د اقتصادي چارو د تنظيمولو او د عربي ټولنې د پرېکړو د عملي کولو دندې پر غاړه لري.
د عربي دولتونه دغه ټولنه د خپلو غړو هېوادونو د يو لړ سياسي، ټولنېزو او اقتصادي ستونزو له کبله له ځېنو ننګونو او ستونزو سره مخامخ ده. په سوريي کې د کورني جنګ، د فلسطين، عراق، کويت او ليبيا هغه ستونزې دي چې دا تولنه ورسره لاس او ګريوان ده.
د جعفرهاند ليکنه
د خپريدو نيټه
۲۳ جنوري ۲۰۱۵ م